Ορισμός
Πρόκειται για μια αντίδραση του δέρματος σε διάφορα αίτια. Διακρίνεται σε οξεία (διάρκειας μικρότερης των 6 εβδομάδων) και χρόνια (διάρκειας μεγαλύτερης των 6 εβδομάδων ). Η κνίδωση (αλλεργία) μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα κάθε ηλικίας.
Συμπτώματα
Η κνίδωση είναι ένα παροδικό δερματικό εξάνθημα που χαρακτηρίζεται από ερυθηματώδεις και οιδηματώδεις πλάκες, κάποιες με υγιές κέντρο. Πρόκειται δηλαδή για μια έπαρση του δέρματος (τον πομφό),που περιβάλλεται από ερυθρά άλω. Η κνίδωση, λοιπόν, χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συνήθως πολλαπλών - πομφών, το σχήμα των οποίων είναι στρογγυλό, ωοειδές ή ακανόνιστο, συχνά δε, μεταβάλλεται μέσα σε λίγα λεπτά για να καταλήξει σε παράξενα γεωμετρικά σχήματα.Το μέγεθος των πομφών ποικίλλει από λίγα χιλιοστά έως λίγα εκατοστά. Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, από το τριχωτό της κεφαλής μέχρι τα πόδια. Χαρακτηριστικά εμφανίζεται στις γυναίκες σε διπλάσια συχνότητα από ότι στους άνδρες και μπορεί να οφείλεται σε αντίδραση υπερευαισθησίας του οργανισμού σε φυσικά αίτια :πίεση-τριβή-θερμότητα-ψύχος-ηλιακήακτινοβολία-τροφές (ψάρι, ξηροί καρποί, οστρακοειδή, αυγά, σοκολάτα, γάλα,φρούτα )-φάρμακα .Οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ιδιοπαθείς.Οι βλάβες διαρκούν λιγότερο από 24 ώρες και δεν σχετίζεται με καμία άλλη συστηματική νόσο.
Άλλα συμπτώματα είναι ο κνησμός (φαγούρα) , καύσος, ή άλγος. Η κνίδωση συχνά συνοδεύεται σε ποσοστό 40% από αγγειοοίδημα (διόγκωση των βλεννογόνων ) –χείλη – βλέφαρα –γλώσσα –λάρυγγας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει ο ασθενής να απευθύνεται άμεσα σε δερματολόγους για έγκαιρη αντιμετώπιση.
Αίτια της κνίδωσης
Ενοχοποιούνται ανοσολογικοί(αλλεργικοί) ή μη ανοσολογικοί μηχανισμοί. Η πιο δραματική μορφή κνίδωσης, η oξεία αλλεργική κνίδωση, οφείλεται στην κινητοποίηση μιας αλλεργικής αντίδρασης μέσω της ανοσοσφαιρίνης IgE. Οι περισσότεροι από τους ασθενείς, είναι άτομα με ατοπική προδιάθεση (αλλεργικοί). Όσον αφορά τη χρόνια κνίδωση, τα αίτια στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εντοπίζονται. Εν τούτοις, οι παραπάνω φυσικοί παράγοντες (τριβή, κρύο, ήλιος κ.λπ.) είναι δυνατόν να αποτελούν το έναυσμα για τη χρόνια κνίδωση.
Χολινεργική κνίδωση
Ιδιαίτερη μορφή κνίδωσης είναι η χολινεργική κνίδωση. Αυτή εμφανίζεται μετά από πυρετό ή ζεστό ντους ή stress και χαρακτηρίζεται από μικρό πομφό και μεγάλο ερύθημα. Μπορεί όμως μερικές φορές να αποτελεί μια από τις εκδηλώσεις κάποιου γενικευμένου, συστηματικού νοσήματος (υπερθυρεοειδισμού, νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας).
Κνίδωση εκ ψύχους
Μετά από έκθεση σε κρύο νερό, πάγο, ή κρύο αέρα, εμφανίζονται οι πομφοί της κνίδωσης .
Kνίδωση από φυσικά αίτια
Ο δερμογραφισμός είναι η συχνότερη μορφή κνίδωσης από φυσικά αίτια. Στην περίπτωση αυτή, οι κνιδωτικές βλάβες προκαλούνται από το τρίψιμο ή και την ελαφριά τριβή του δέρματος. Οι πομφοί (εντοπισμένα οιδήματα ) είναι το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου, με διάρκεια μερικών ωρών έως και τριών ημερών ανάλογα το αίτιο.
Τα φυσικά αίτια που ενοχοποιούνται είναι τα εξής:
- Μηχανικά: από πίεση ή τριβή (Κνιδωτικός Δερμογραφισμός)
- Θερμικά: ζέστη, κρύο (Κνίδωση εκ Ψύχους)
- Ηλιακό φως: (Ηλιακή κνίδωση)
- Νερό (Κνίδωση εξ ύδατος)
- Κνίδωση από φυτά (π.χ. τσουκνίδα)
Διάγνωση
Τίθεται με τη βοήθεια της κλινικής εικόνας και του ιστορικού. Η εμφάνιση των πομφών είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική. Όταν δεν προκύπτει κάποια σαφής αιτία από το ιστορικό του ασθενούς, συνιστάται η διενέργεια εξετάσεων αίματος για τον αποκλεισμό άλλης συστηματικής νόσου.
Συμπεράσματα
Στην περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για καλοηθέστατη πάθηση και κατά κανόνα δεν εκθέτει τη ζωή του ασθενούς σε κίνδυνο. Μικρό ποσοστόασθενών χρειάζεται άμεσα να αναζητήσει ιατρική βοήθεια και αφορά κυρίως επεισόδια οξείας κνίδωσης μετά από λήψη τροφής, φαρμάκων, νυγμό Υμενοπτέρων, κα.
Η οξεία κνίδωση δεν πρέπει να συγχέεται με το αλλεργικό shock στο οποίο υπάρχουν συμπτώματα και από άλλα συστήματα (αναπνευστικό,γαστρεντερικό,καρδιαγγειακό) και η διάρκεια του επεισοδίου είναι πολύ μικρή.
Στις περισσότερες περιπτώσεις το αίτιο παραμένει άγνωστο ακόμα και μετά από παρατεταμένο έλεγχο.
Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο ασθενής ότι η χρόνια κνίδωση δεν δημιουργεί επιβάρυνση σε άλλα συστήματα του οργανισμού, δεν είναι επικίνδυνη κατάσταση και δεν μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης. Αναμφισβήτητα το άγχος και ο πανικός επιδεινώνουν τα συμπτώματα και μπορεί να δημιουργήσουν άλλες υποκείμενες ενοχλήσεις.
Ο εργαστηριακός έλεγχος συνήθως δεν είναι ούτε απαραίτητος ούτε χρήσιμος. Ο ειδικός γιατρός θα αποφασίσει αν πρέπει να γίνουν εξετάσεις και ποιες θα είναι αυτές, αφού συνεκτιμήσει πολλά στοιχεία από το ιστορικό. Θα πρέπει να αποφεύγονται οι υπερβολές!!!
Ο ασθενής θα πρέπει να ακολουθεί τις συμβουλές του γιατρού του και να μην πειραματίζεται με άσκοπες φαρμακευτικές αγωγές και ανώφελες εξετάσεις για την εύρεση του αιτίου.
Θεραπεία
Σαν κύρια θεραπεία συστήνεται η αποφυγή των εκλυτικών αιτίων. Δηλαδή όλων εκείνων των παραγόντων που αναφέρθηκαν πιο πάνω σαν αίτια της κνίδωσης. Η χρήση αντιισταμινικών (Η1 και Η2 αναστολείς) βοηθούν άμεσα τη γενική εικόνα του ασθενούς. Η ένδειξη για τη χορήγηση κορτιζόνης σε κάποιες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη απ το θεράποντα ιατρό. Η βιοψία μπορεί να μας βοηθήσει στο να αποκλείσουμε τις περιπτώσεις της κνιδωτικής αγγειίτιδας. Ο εργαστηριακός έλεγχος όταν κρίνεται απαραίτητος και σκόπιμος να γίνει μπορεί να «ξεδιαλύνει το μυστήριο». Τέλος η ψυχραιμία και ο καθησυχασμός του ασθενούς βοηθά, καθώς πρόκειται για καλοηθέστατη πάθηση.